Porto: de pastelverf stond in de aanbieding

Wanneer de naam van je dorp of stad een begrip wordt, dan heb je het als burgervader of -moeder goed voor mekaar. De Fransen zijn er grootmeesters in: Gigondas, Beaumes-de-Venise, Châteauneuf-du-Pape, Vacqueras, Condrieu, Bordeaux … ronkende namen die je eerder associeert met de drank dan met de plaats zelf.

Deze dorpen en steden krijgen veel meer bezoekers over de vloer dan buurgemeenten met minder geestrijke namen, wat je aardig wat geld uitspaart aan city marketing.

Disclaimer: het is niet omdat er gerenommeerde wijnen worden gemaakt dat er ook effectief iets te beleven valt. Neem nu Condrieu, een klok van een wijn, maar onooglijk als doorrijdorp. Of Beaumes-de-Venise, een troosteloze plek en het Mekka van verkleurde plastic buitenterrassen waar amper iemand zit omdat iedereen wijn zit te slurpen op een van de tientallen wijndomeinen.

Of Porto een plek is die door de faam van de portwijnen net nog iets meer cachet krijgt? Of de tweede grootste stad van Portugal daarentegen een doods en godverlaten oord is? Dat zal vandaag blijken.

Na een dagje rust en ontspanning is het tijd voor een heuse citytrip. Tenminste als we er ooit geraken. De benzinemeter staat in het rood, en dus schuiven we aan bij een tankstation waar auto’s rijen dik staan aan te schuiven. Beeld je de ring van Antwerpen in tijdens de avondspits voor een verlengd zonnig weekend. Dat beeld.

Niet omwille van een of andere commerciële stunt om een nieuw tankstation op de kaart te zetten, zoals dat in oorlogsvrije tijden af en toe nog kon. Nee, de harde realiteit slaat ons steeds meer om de oren dat we net na corona naadloos zijn overgegaan in een ander soort crisis. Eentje waarvan de uitkomst zo mogelijk nog meer onvoorspelbaar is.

Toch zul je hier in Portugal geen wc-rolgevechten zien zoals bij ons toen de coronacrisis losbarstte. De landgenoten van Jan Anton kennen geen stress, zelfs niet als ze een half uur lang moeten aanschuiven om te kunnen betalen na het tanken. Ze chillen, luisteren naar muziek of gaan aan de babbel met de chauffeur naast hen. Ze laten ons zelfs hoffelijk voor, zodat we alvast kunnen tanken.

De benzineprijzen bereiken door de oorlog in Oekraïne ongeziene hoogten. Elke dag wordt wel ergens een prijsplafond doorbroken. In België staat de diesel aan 2,44 euro omdat pomphouders meer vragen dan de maximumprijs. Elke oorlog creëert mogelijkheden, voor wie niet vies is van wat opportunisme. Moeder Courage, maar dan zo’n 80 jaar later.

Zoals elke crisis, zou ook de oorlog in Oekraïne en de effecten ervan aan de pomp, een opportuniteit voor iedereen kunnen creëren, zo eentje die in niet-crisistijden ondenkbaar is en zelfs jaren na de crisis nog positief voelbaar is. Denk maar aan thuiswerken dat voor de meeste werknemers een evidentie is geworden gedurende een aantal dagen per week. Iets wat voor corona nog onmogelijk leek. De crisis drukte ons met de neus op de feiten en zorgde voor een ommekeer.

Waarom nu, in tijden van hoge prijzen aan de pomp, de overheid het openbaar vervoer niet gratis maakt, kan ik niet begrijpen. Het zou een reële hulp zijn voor heel veel gezinnen die zwarte sneeuw zien. Het zou er ook voor zorgen dat burgers de mogelijkheden van het openbaar vervoer leren kennen. Of net niet. Zodat ze na de crisis in Oekraïne de keuze kunnen maken of ze terug de auto in kruipen of het anders gaan doen.

Het mijmeren over Bertolt Brecht en de gemiste kansen van Vivaldi en Sterke Jan, eindigt bruusk wanneer we eindelijk de kassa bereiken.

Een kleine twee uur later bereiken we Porto. We parkeren vlakbij de Luis I-brug, een metalen gevaarte dat ontworpen werd door een Belgische ingenieur die samen met Gustav Eiffel een firmaatje had opgericht: Eiffel et Cie. Eiffel zelf heeft echter niets met de boogbrug te maken, hoewel ze eruit ziet als een van de bogen van de Eiffeltoren. De twee hadden een meningsverschil over de winstverdeling van het bedrijfje. De Belg beet in het stof in de rechtbank, maar won nadien wel de overheidsopdracht voor de bouw van deze brug die nu nog steeds de skyline van Porto bepaalt.

Via de boogbrug bereiken we de andere oever van de Douro vanwaar we de grote portohuizen zien liggen: Sandeman, Burmester, Cálem.

Porto is wijn die occasioneel genuttigd dient te worden en het moment waarop je eraan begint, doet er wel degelijk toe.

Dat porto gedronken wordt als aperitief heb ik nooit begrepen. De zoete smaak van porto zet je smaakpapillen al bij de eerste teug terug op fabrieksinstellingen, zodat alles smaakt naar moedermelk. Ook alles wat je daarna eet.

Als dessertwijn ben ik wel gewonnen voor een stevige porto, liefst in combinatie met passende kazen.

We wandelen langs de kade en de hoge oude gebouwen. Op een potje verf hebben die Portugezen niet gekeken om Porto een smoel te geven. De gevels zijn kleurrijk en vaak ook fraai betegeld. De decoratieve balustrades maken het plaatje compleet.

We duiken binnen in Restaurante Ribeira Square. Jan Anton vraagt in het vloeiend Portugees een tafel voor 3. De man aan de toog hoort wel aan z’n accent dat de vrolijke man in het witte shirt met blauwe horizontale strepen geen volbloed landgenoot is, maar apprecieert duidelijk de taalinspanningen van onze semi-Portugese gastheer.

Via een smalle draaitrap bereiken we de eerste verdieping van het oude pand. De trap die obers honderden keren per dag op en neer gaan. Ik wil niet weten hoeveel trappen hun Fitbits op een drukke zomerdag registreren.

Om het ietwat menselijk te houden, zodat de obers niet voor niks naar boven moeten lopen, heeft de zaak geïnvesteerd in toestelletjes met drukknoppen. Druk je op ‘Chamar’, dan staat er even later een jonge Portugese ober aan je tafel. Wil je dat hij ineens de rekening meebrengt? Dan druk je op ‘Conta’.

Maar zo ver zijn we nog niet. We moeten nog bestellen.

Ik ga voor de tonijnsteak, mijn tafelgenoten kiezen voor een smakelijke hamburger met fijne aardappelblokjes.

De tafel naast ons gaat all the way. De twee jongemannen wagen zich aan een typisch Portugees gerecht dat bestaat uit een bergketen varkensvlees en dikke stukken brood. Doe daar nog belachelijk veel kaas over, enkele eieren, aardappelblokjes, o ja, nog wat extra brood en overgiet het geheel daarna met enkele liters saus. Zelf ben ik niet vies van wat saus, en al zeker niet als er niet al te krenterig mee wordt omgegaan, maar het louter observeren van de halve smeerput aan saus die erover wordt gegoten, doet me een beetje onpasselijk worden. De Exxon Valdez, maar dan op je bord, dat komt nooit goed denk je.

Toch niet, de twee ondergemiddeld gebouwde heren slagen erin om de ecologische ramp die zich heeft voltrokken op hun tafel volledig weg te werken. Geen zweem van indigestie. Alsof de kampioen van een hotdog-eetwedstrijd die net 120 worsten heeft binnengespeeld nog een klein hongertje heeft en een BigMac gaat scoren met de wedstrijdbeker in de hand.

Wat ze voor die berg calorieën betaald hebben, weet ik niet, maar wij hebben aan 74 euro genoeg voor 3 personen, inclusief wijn, 2 flessen water en koffie.

Hoewel Jan Anton last heeft van zijn heup klimt hij samen met ons fluks de heuvels van Porto op alsof hij dat elke dag doet. De hellingen zijn minder steil dan die van Lissabon, maar er zitten er toch enkele pittige tussen.

We bereiken het stationsgebouw São Bento dat wereldberoemd is omwille van zijn prachtige inkomhal. Ze is bekleed met meer dan 20.000 beschilderde tegels. Het is een soort van tijdscapsule die de gemiddelde sterveling die ‘s ochtends met een koffie in de hand staat te wachten op zijn trein terug katapulteert naar het Portugal van weleer. De Delftsblauwe azulejo’s vormen taferelen van oude ambachten en militaire gebeurtenissen uit de Portugese geschiedenis.

Ook wereldberoemd en veel minder oud is Harry Potter. Maar ook hij vindt zijn oorsprong in Porto. Sterker nog: zonder Porto had de leerling-tovenaar waarschijnlijk nooit bestaan. J.K. Rowling, die een aardige duit verdiende aan haar boeken en de bijhorende filmrechten was hier lerares Engels en liep de deuren plat van de Livraria chardron. Volgens haar de mooiste boekenwinkel ter wereld. Ze putte er haar inspiratie uit voor de magische plekken in de Harry Potter-boeken. De boekenwinkel is door het succes van de boeken en de films zo’n trekpleister geworden dat mensen letterlijk buiten staan aan te schuiven om binnen te kunnen. Dat ze er vijf euro voor moeten betalen, nemen ze er graag bij.

We hebben een zeer wisselvallige dag om Porto te bezoeken. Soms zit het wolkendek hermetisch dicht, dan weer trekken zonnestralen voorzichtige diagonale strepen door de lucht. Maar Porto is zelfs bij regenweer schilderachtig mooi, en dat mag je letterlijk nemen met de vele pastelkleurige gevels die de stad typeren.

Porto blijft ook gedurende de volledige avond de dag bepalen, maar deze keer heb ik het weldegelijk over de portwijn.

Jan Anton tovert een kaasplank met allerlei soorten noten op tafel en laat de ene porto na de andere proeven.

De Graham’s Six Grapes Reserve Port is een ruby, dus vol rood van kleur. Je proeft de pruimen en kersen bij elke teug. De druiven op de fles werden vroeger als een soort van kwaliteitslabel op de fles gezet. 6 druiven was de maximumscore. We drinken dus, om Ilja Gort te citeren, de beste wijn van het domein.

We ontdekken ook Noval, een Late Bottled Vintage die maar liefst 4 jaar verbleven heeft in 30 jaar oude wijnvaten.

De Niepoort tawny is de prijskraker en de binnenkomer in de wereld van de tawny’s. Dit soort porto’s zijn een mengeling van meerdere oogstjaren en zijn van kleur een beetje roestig omdat ze meerdere jaren op vat rijpen.

Ook de Noval Tawny Port 10 years old is een mengeling van verschillende wijnen die gemiddeld zo’n 10 jaar oud zijn.

Zoveel porto’s, zoveel smaken. De voorkeuren van ons beperkte gezelschap zitten duidelijk niet op één lijn wat de smaken betreft, maar één ding is wel duidelijk: dit was een onvergetelijke (her)ontdekking van Portugal, niet alleen van zijn smaken en geuren, maar ook van de andere levensstijl, de hartelijkheid en de gastvrijheid.

Terugkeren, daar denkt Jan Anton niet aan. En gelijk heeft hij.